Ciddi halk sağlığı sorunlarından olan Hepatit hastalığına dikkat çekmek amacıyla 28 Temmuz günü “Dünya Hepatit Günü” olarak kabul edilmektedir. “Dünya Hepatit Günü”nün 2017 yılı teması, Dünya Sağlık Örgütü tarafından “Hepatiti ortadan kaldırın” olarak belirlenmiştir.
Hepatit, karaciğer hücrelerinin harabiyetine neden olan çoğunlukla virüslerle bulaşan bir enfeksiyon hastalığıdır. Hepatit hastalığına neden olan farklı tip virüsler (A, B, C, D ve E) vardır.
Hepatit A, mikrobu barındıran su ve besin maddelerinin ağızdan alınması ile oluşur. Tuvalet hijyeni kötü olan kişilerin ellerini yıkamaması ve sonrasında yiyecek-içeceklere dokunması sonucu kişiden kişiye bulaşır. Bu nedenle, kişisel hijyenin ve sağlık koşullarının yetersiz ve kötü olduğu toplu yaşanan yerlerde kolayca yayılır.
Hepatit A Risk Grupları:
- Kronik karaciğer hastalığı
- Kronik HBV/HCV enfeksiyonu
- HIV/AIDS
- Pıhtılaşma bozukluğu olanlar
- Organ ve kemik iliği nakli adayları ve alıcılar
- Kanalizasyon işçileri
- Temizlik işçileri
- Askeri personel
- Kreşlerde çalışanlar
- Zihinsel engelli hastaların bakıldığı merkezlerde kalanlar ve çalışanlar
- Hepatit A’nın yaygın olduğu yere yolculuk edenler
Hepatit B ve Hepatit C virüsleri uzun vadede kronik karaciğer hastalığı, siroz veya karaciğer kanserine yol açabildiği için ayrıca bir öneme sahiptir.
Hepatit B ve C hastalığına sebep olan virüsler sessizdir. Yani pek çok insan farkında olmadan bu virüsü almış olabilir ve hiçbir belirti olmaksızın bu virüsü taşıyabilir. Tedavi edilmez ise her iki virüs de kronik karaciğer hastalığı, siroz veya karaciğer kanseri gibi yaşamı tehdit eden hastalıklar ya da ölüm ile sonuçlanabilir.
Hepatit B virüsü; enfekte kan ve kan ürünleri, cinsel ilişki ve enfekte anneden yenidoğan bebeğe bulaşma şeklinde kişiden kişiye yayılır. Hepatit C virüsü bulaşma yolları, Hepatit B virüsü bulaşma yolları ile benzer olmakla birlikte esas olarak enfekte kan ve kan ürünleri ile doğrudan temas yoluyla yayılır. Ancak enfekte kan ile temas etmiş diğer vücut sıvıları da bulaşma açısından kaynak olabilir.
Hepatit B Risk Grupları:
- Sağlık çalışanları
- Hemodiyaliz hastaları
- Solid organ ve kemik iliği nakli adayları ve alıcıları
- Sık kan ve kan ürünü kullanmak zorunda kalan kişiler
- Madde bağımlıları
- Hep-B taşıyıcılarının aile içi temaslılardan aşısız olanlar
- Çok sayıda cinsel eşi olan ve para karşılığı cinsel ilişkide bulunanlar
- Hep-B dışında kronik karaciğer hastalığı olan kişiler
- Cezaevlerinde ve ıslahevlerinde bulunan hükümlüler ve çalışanlar
- Berberler-kuaförler, manikür-pedikürcüler
- Piercing, kalıcı dövme yaptırmayı planlayan kişiler
- Zihinsel engelli bakımevlerinde bulunan kişiler
- Yetiştirme yurtlarında bulunan kişiler
- Güvenlik personeli (askerler ve polisler…)
- Kazalarda ve afetlerde ilk yardım uygulayan kişiler
- Bu risk gruplarının dışında, hekimin yüksek risk nedeniyle aşı uygulanmasını uygun bulduğu kişilere sağlık kuruluşlarında aşı uygulaması yapılmalıdır
Hepatit B ve Hepatit C tipi sarılıktan korunmak için dikkat edilmesi gereken kurallar:
- Tıraş bıçağı, diş fırçası, küpe, tırnak makası gibi kişisel malzemeleri diğer insanlarla paylaşmaktan kaçınmalı,
- Dövme veya piercing yaptırırken temiz iğneler kullanıldığından emin olunmalı,
- Berber ve kuaförlerde kullanılmamış traş bıçağı ve steril edilmiş ustura ve manikür-pedikür malzemeleri kullanıldığından emin olunmalıdır,
- Cinsel ilişki sırasında, özellikle çok eşli durumlarda, mutlaka prezervatif kullanılmalıdır,
- Uyuşturucu kesinlikle kullanılmamalı,
- Sağlık görevlileri enjeksiyon uygulamasını güvenli yöntemlerle gerçekleştirmeli, tek kullanımlık enjektör kullanılmalı,
- Gebeler mutlaka B tipi sarılık mikrobu olup olmadığına ilişkin test yaptırmalı,
- Ailede (özellikle anne baba kardeş eş gibi yakın akrabalarda) sarılık hastası, siroz veya karaciğer kanseri hastası varsa mutlaka test yaptırmalı,
Aşılanma:
- Hepatit A ve B virüsünden korunmanın en etkili yolu aşılanmaktır.
- Ülkemizde Hepatit A aşısı, çocuklara 18. ay ile 24. ayda ücretsiz uygulanmaktadır.
- Hepatit B aşısı bebeklere doğumda, 1.ayın sonunda ve 6.ayın sonunda; çocuklara ve risk grubunda olan kişilere 0.-1.-6. aylarda toplam 3 doz ücretsiz olarak sağlık kuruluşlarımızda uygulanmaktadır.
- Hepatit B aşısı, 1998 yılından beri her yeni doğan bebeğe ücretsiz olarak doğumun gerçekleştiği hastanelerde ve aile hekimliklerinde uygulanmaktadır.
- Hepatit C hastalığına karşı aşı henüz bulunmamaktadır.
- Hepatit tanısı alan kişilerin mutlaka tedavi olmaları ve sağlıklı yaşam yöntemlerini uygulamaları kendileri ile çevresinin sağlığı açısından çok önemli olduğu unutulmamalıdır.